Khả Năng Lãnh Đạo Là Thiên Bẩm Hay Luyện Tập?

Thuyết Gã khổng lồ (The Great Man Theory) và thuyết Tính cách (Trait Theory) tin rằng, có một số người được thừa hưởng những phẩm chất và đặc điểm nhất định khiến họ phù hợp với việc lãnh đạo. Nhà triết học Thomas Carlyle cho rằng: “Nếu cho rằng các nhà lãnh đạo khi xuất hiện không mang những phẩm chất phi thường, tức là ngụ ý rằng: mọi người trên thế giới này đều được sinh ra với năng lực và tài nghệ như nhau.”.

Theo thuyết Tính cách (Trait Theory), một số người được thừa hưởng những tố chất phù hợp với việc lãnh đạo. Luôn có sự khác biệt đáng kể giữa“Học một kỹ năng” và “thông thạo một kỹ năng”. Giống như một số người có năng khiếu âm nhạc hoặc thể thao đặc biệt ngay từ khi sinh ra. Họ nổi bật một cách tự nhiên ở lĩnh vực đó, trong khi những người khác lại phải nỗ lực, phấn đấu vất vả. Do đó, nhiều người đã được định sẵn sẽ trở thành lãnh đạo với những tính cách bẩm sinh mà họ có được.

Tuy nhiên, quan điểm “Khả năng lãnh đạo là do thiên bẩm” vẫn gây nhiều tranh luận. Vì mục đích của việc học nghệ thuật lãnh đạo là gì, khi lãnh đạo được cho là một khả năng bẩm sinh?

Thuyết Hành vi (Behavioral Theory) thì lại cho rằng khả năng lãnh đạo có thể được hình thành qua việc học hỏi và quan sát. Với việc huấn luyện, nhận thức, luyện tập và trải nghiệm theo thời gian, các kỹ năng lãnh đạo cần thiết đều có thể được hình thành. Những nhà lãnh đạo giỏi luôn biết được khả năng, điểm mạnh và điểm yếu của mình. Từ đó giúp họ học thêm nhiều kỹ năng mới, nâng cao những kỹ năng đã có và nắm bắt cơ hội phát triển bản thân.

Bất cứ ai cũng có thể học những điều cơ bản, các kỹ năng mềm về lãnh đạo thông qua  việc giảng dạy. Tuy nhiên, có nhiều kỹ năng quan trọng khác lại không thể học được. Giống như nguồn năng lượng tích cực; khả năng truyền động lực cho người khác;… là những khả năng thuộc về bẩm sinh, khó có thể học được. Ngược lại, sự quyết đoán và khả năng vận hành công việc hiệu quả thì có thể học hỏi từ các chương trình đào tạo và kinh nghiệm thực tế.
 

Lãnh đạo là nghệ thuật chứ không phải là khoa học. Một số tố chất bẩm sinh đóng vai trò quan trọng đối với một nhà lãnh đạo. Tuy nhiên, cũng có những tố chất lãnh đạo quan trọng khác có thể được mài giũa nhờ kinh nghiệm và rèn luyện. Những tố chất bẩm sinh chỉ phát huy được hết khả năng khi được rèn luyện và hoàn thiện thông qua giáo dục, đào tạo và trải nghiệm. Bên cạnh đó, một yếu tố quan trọng khác là bạn phải ở đúng nơi vào đúng thời điểm. Bạn có thể là một lãnh đạo giỏi, nhưng tài năng bản thân sẽ được tỏa sáng khi bạn ở một vị trí phù hợp.

Lãnh đạo là nghệ thuật chứ không phải khoa học. Đó là một tập hợp những đặc điểm bẩm sinh được tôi luyện và hoàn thiện theo thời gian nhờ giáo dục, đào tạo và trải nghiệm. Ngoài ra, còn có một khía cạnh quan trọng khác nữa là ở đúng nơi vào đúng thời điểm. Bạn có thể là một lãnh đạo giỏi, nhưng vấn đề là bạn có đang ở vào đúng vị trí để tài năng được dịp toả sáng hay không.
Để trở thành lãnh đạo trong môi trường có cấu trúc, người đó cần được đào tạo bài bản. Hầu hết mọi người có thể học cách quản lý, khởi nghiệp, hay dẫn dắt dự án nhờ vào khái niệm quản lý dựa trên quy tắc có thể học và làm chủ được.

Lãnh đạo thường là một lựa chọn. Nhà lãnh đạo là người dám bước lên đón nhận thử thách. Nếu cá nhân nào đó có thể vượt lên trên giữa một đám đông thì người đó đã bắt đầu là lãnh đạo. Còn nếu một người được nuôi dưỡng, huấn luyện kỹ lưỡng và trao cho cơ hội tốt nhất nhưng lại muốn giấu mình trong đám đông, như một kẻ bất đắc dĩ phải tham gia… thì hoàn toàn không thể là lãnh đạo.
 

Cùng với đó, phong cách lãnh đạo thay đổi đa dạng theo độ trưởng thành, phụ thuộc vào những người đi theo và tình huống. Kết quả nghiên cứu của chương trình GLOBE được thực hiện tại 60 quốc gia đã chỉ ra, các thuộc tính của một nhà lãnh đạo là: Liêm chính, sức hút, truyền cảm hứng, có tầm nhìn, khích lệ, tích cực, tự tin, năng động, nhìn xa trông rộng, xây dựng đội ngũ hiệu quả, giao tiếp tốt, giỏi phối hợp, quyết đoán, thông minh và biết cách giải quyết vấn đề để đôi bên đều có lợi.

Những thuộc tính này là sự kết hợp của nhân phẩm, tính cách, kỹ năng, khả năng giao tiếp và trí thông minh cảm xúc. Do đó, có thể nói một lãnh đạo sẽ được sinh ra, phát triển, rèn luyện kỹ năng giao tiếp và trau dồi khả năng qua những trải nghiệm cuộc sống. Nghiên cứu cũng đưa ra con số ước tính là khả năng lãnh đạo có 1/3 do trời sinh và 2/3  từ sự rèn luyện.

Tất cả phụ thuộc vào cách người ta định nghĩa về lãnh đạo. Cách nhìn nhận nào cũng có khả năng. Tùy vào định nghĩa mà bất kỳ ai cũng có thể có khả năng dẫn dắt và trở thành nhà lãnh đạo.