Mô Hình Kinh Doanh: Nhượng Quyền Thương Hiệu

Mô hình nhượng quyền, hay còn được gọi là hình thức Franchise, là một phương pháp kinh doanh trong đó một cá nhân, doanh nghiệp hoặc tổ chức cấp phép cho người khác (được gọi là đối tác nhận quyền) để kinh doanh sản phẩm hoặc dịch vụ dưới tên thương hiệu và hệ thống kinh doanh của họ.

Trong mô hình này, bên cấp phép (doanh nghiệp nhượng quyền) cung cấp cho bên mua quyền sử dụng thương hiệu (đối tác nhận quyền) các nguồn tài chính, tri thức, hỗ trợ và quy trình cần thiết để triển khai và vận hành một doanh nghiệp thành công. Hình thức này thường đi kèm với việc thu phí trong một khoảng thời gian cụ thể hoặc được quy định theo các điều khoản tài chính, bao gồm việc chia sẻ theo tỷ lệ phần trăm của doanh thu hoặc lợi nhuận từ cửa hàng.

Mối liên hệ giữa bên cấp phép, tức là doanh nghiệp nhượng quyền, và bên mua quyền sử dụng thương hiệu, được gọi là đối tác nhận quyền. Điều này tạo nên một mô hình hợp tác có lợi cho cả hai bên.

Hình thức nhượng quyền thương hiệu được áp dụng rộng rãi trong nhiều ngành, tuy nhiên nó đặc biệt phổ biến trong lĩnh vực ẩm thực, đồ uống, vật liệu xây dựng, và thiết bị nội thất. Ngoài ra, bất kỳ ngành nghề nào có tài sản sở hữu trí tuệ và tiềm năng kinh doanh cũng có thể tham gia vào hình thức nhượng quyền thương hiệu.

4 mô hình nhượng quyền thương hiệu trong kinh doanh

Trong lĩnh vực kinh doanh dựa trên mô hình nhượng quyền thương hiệu, thị trường Việt Nam đã thấy sự phổ biến của bốn mô hình cơ bản sau: mô hình nhượng quyền kinh doanh toàn diện, mô hình nhượng quyền kinh doanh không toàn diện, mô hình nhượng quyền với sự tham gia của quản lý, và mô hình nhượng quyền có sự tham gia đầu tư vốn.

Mô hình nhượng quyền kinh doanh toàn diện (Full business format franchise)

Đây là hình thức nhượng quyền “trọn gói” với cấu trúc toàn diện và chặt chẽ, thể hiện sự cam kết và cộng tác mạnh mẽ giữa hai bên: người cấp phép và người nhận phép. Mô hình nhượng quyền kinh doanh toàn diện cho phép bên cấp phép thiết lập các hợp đồng có thời hạn từ 5 đến 30 năm, tùy thuộc vào sức mạnh tài chính của công ty và các chi phí vận hành.

Khi áp dụng mô hình nhượng quyền kinh doanh toàn diện, bên nhận được quyền sở hữu toàn bộ hệ thống thương hiệu cùng với hệ thống hoạt động kinh doanh, bao gồm cả những bí quyết về công nghệ sản xuất và kinh doanh, quản lý sản phẩm và dịch vụ (bao gồm sản xuất và tiếp thị). Bên cấp phép sẽ cung cấp một kế hoạch chi tiết liên quan đến mọi khía cạnh của doanh nghiệp, từ quản lý hệ thống vận hành đến việc đào tạo nhân viên và hỗ trợ trong việc bán hàng.

Trong thực tế, khi thực hiện hình thức nhượng quyền này, bên nhận phép sẽ phải thanh toán hai khoản phí cơ bản, bao gồm phí hoạt động và phí nhượng quyền ban đầu. Trong một số trường hợp, bên cấp phép có thể hỗ trợ bên nhận về các khoản phí liên quan đến tiếp thị và quảng cáo. Do đó, mô hình nhượng quyền kinh doanh toàn diện là hình thức phổ biến nhất và có khả năng áp dụng cho mọi ngành hàng trên thị trường.
 

Mô hình nhượng quyền kinh doanh không toàn diện (Non-business format franchise)

Khác với mô hình nhượng quyền kinh doanh toàn diện, mô hình nhượng quyền kinh doanh không toàn diện tập trung vào việc nhượng quyền cho một phạm vi cụ thể từ bên cấp phép. Điều này có thể bao gồm việc nhượng quyền về sản phẩm/dịch vụ hoặc công thức sản xuất và chiến lược tiếp thị, hoặc cung cấp quyền sử dụng hình ảnh thương hiệu.

Trong trường hợp nhượng quyền về sản phẩm/dịch vụ, bên nhận quyền thường tập trung vào việc phân phối sản phẩm/dịch vụ ra thị trường. Một ví dụ thực tế cho mô hình này là chuỗi cà phê Trung Nguyên hoặc thương hiệu áo sơ mi cao cấp Pierre Cardin. Mô hình nhượng quyền hình ảnh thương hiệu thường áp dụng cho các thương hiệu nổi tiếng với lượng người hâm mộ đông đảo. Chẳng hạn, hãng phim hoạt hình Disney cấp phép hình ảnh thương hiệu để sử dụng trong các sản phẩm đồ chơi và đồ gia dụng.

Tóm lại, trong mô hình nhượng quyền kinh doanh không toàn diện, bên cấp phép không can thiệp quá nhiều vào hoạt động vận hành và sản xuất của bên nhận quyền. Thay vào đó, họ tập trung vào việc đảm bảo quyền lợi cho bên nhận quyền trong việc xây dựng sự hiện diện thương hiệu, tăng doanh thu và tạo sự khác biệt trong môi trường cạnh tranh.
 

Nhượng quyền thương hiệu có tham gia quản lý (Management franchise)

Phù hợp với tên gọi, mô hình nhượng quyền quản lý xuất hiện khi bên cấp phép cung cấp cả người quản lý và quản lý hoạt động kinh doanh cho bên nhận phép. Ngoài việc cung cấp sản phẩm và thương hiệu, bên cấp phép đồng thời cung cấp người quản lý và hoạt động quản lý cho bên nhận phép, với mục tiêu giám sát và vận hành kinh doanh một cách hiệu quả.

Trong tình huống này, người quản lý không cần tham gia vào hoạt động hàng ngày của doanh nghiệp mà chỉ đảm nhận nhiệm vụ giám sát tổng thể. Vai trò của người quản lý trong mô hình này là sử dụng kinh nghiệm và chuyên môn để lãnh đạo doanh nghiệp và quản lý các bộ phận, tập trung vào việc phát triển kinh doanh và đưa ra các quyết định chiến lược. Mô hình nhượng quyền có sự tham gia vào quản lý thường được áp dụng tại các chuỗi F&B lớn hoặc các chuỗi nhà hàng – khách sạn.

Nhượng quyền có tham gia đầu tư vốn (Equity franchise)

Mô hình nhượng quyền tham gia đầu tư vốn được hiểu là một hình thức trong đó bên nhượng quyền tham gia vào vốn đầu tư của doanh nghiệp khác với mức đầu tư tương đối nhỏ, thường thông qua việc thiết lập các liên doanh. Điều này cho phép bên nhượng quyền có khả năng tham gia trực tiếp vào quá trình quản lý và kiểm soát hệ thống của bên nhận nhượng quyền. Thế cách tiếp cận này mang lại cho bên nhượng quyền sự ảnh hưởng trong các quyết định kinh doanh của đối tác của mình, đồng thời mở ra cơ hội tham gia vào việc điều hành Hội đồng quản trị, từ đó tiếp cận và hiểu rõ hơn về tình hình thị trường mới mà họ đang chưa khai thác.
 

Thuận lợi và khó khăn áp dụng mô hình nhượng quyền thương hiệu

Thuận lợi của mô hình nhượng quyền thương hiệu

Đảm bảo chất lượng sản phẩm: Trong so sánh với những thương hiệu mới nổi, mô hình nhượng quyền thương hiệu liên quan đến các thương hiệu có uy tín sẽ gây ấn tượng tích cực hơn đối với người tiêu dùng, đồng thời đảm bảo tính minh bạch và chất lượng của sản phẩm/dịch vụ. Thực tế cho thấy, các hệ thống chuỗi cửa hàng nhượng quyền thường được theo dõi chặt chẽ với quy trình quản lý chuyên nghiệp và luôn coi trọng vấn đề chất lượng. Bộ phận quản lý nhượng quyền thường xuyên tiến hành kiểm định chất lượng từ mọi khía cạnh tại tất cả các cơ sở phân phối. Điều này vô cùng quan trọng vì chỉ cần một khuyết điểm nhỏ trong hoạt động bán hàng hoặc vận hành, đã có thể gây ra tổn hại lớn cho toàn bộ mạng lưới nhượng quyền thương hiệu.

Định vị thương hiệu sẵn có: Để tham gia mô hình nhượng quyền, các thương hiệu cần phải chiếm một tỷ lệ thị phần đáng kể trên thị trường. Các đối tác nhượng quyền sẽ được hưởng lợi từ danh tiếng của thương hiệu mà không cần phải bỏ thời gian để xây dựng lại thương hiệu, bởi vì khách hàng đã có hiểu biết về thương hiệu đó. Thay vào đó, các đối tác nhượng quyền sẽ tập trung vào việc phát triển khả năng quản lý và hoạt động kinh doanh để đạt được sự phát triển bền vững cho doanh nghiệp.

Hệ thống quy mô, đào tạo chuyên nghiệp: Mỗi đơn vị tham gia mô hình nhượng quyền đều áp dụng các quy trình vận hành kinh doanh riêng, và quy trình tuyển chọn nhân viên được thiết kế để dễ dàng phân phối đến các cơ sở nhượng quyền. Với hệ thống quy mô, việc đào tạo được thực hiện một cách có hệ thống mà không tốn thêm thời gian để điều chỉnh, điều này tạo nền tảng để doanh nghiệp quản lý một cách hiệu quả hơn và giảm thiểu những rủi ro không cần thiết.

Sự hỗ trợ đắc lực từ chủ nhượng quyền: Khi bước vào hợp tác, người chủ nhượng quyền phải cam kết cung cấp hỗ trợ toàn diện cho các đối tác nhận nhượng quyền, bao gồm cả khía cạnh pháp lý, triển khai trưng bày sản phẩm, và thực hiện các chiến dịch tiếp thị.
 

Khó khăn của mô hình nhượng quyền thương hiệu

Giới hạn về quyền quản lý thương hiệu: Các bên ký hợp đồng nhượng quyền cần nhận thức rằng họ không có quyền tối đa trong việc quản lý thương hiệu. Thay vào đó, họ chỉ được phép hoạt động kinh doanh dưới tên thương hiệu của chủ sở hữu thương hiệu. Vì vậy, nếu bên nhận nhượng quyền không tuân thủ đủ yêu cầu mà chủ nhượng quyền đề ra, hợp đồng có thể bị chấm dứt.

Cạnh tranh trong mạng lưới: Tình trạng cạnh tranh giữa các cửa hàng trong mạng lưới nhượng quyền đã không còn là hiện tượng xa lạ, đặc biệt là ở các cơ sở cách nhau gần nhau. Đối mặt với áp lực này, các cửa hàng cố gắng cạnh tranh để đạt được mục tiêu doanh thu mà chủ nhượng quyền đề ra cho mỗi cơ sở.

Sự hạn chế trong tuân thủ quy chuẩn dẫn đến thiếu sáng tạo: Mô hình nhượng quyền thương hiệu tạo ra sự hạn chế về sự sáng tạo trong hoạt động kinh doanh. Các bên nhận nhượng quyền thường phải tuân thủ các chính sách và quy định được xác định bởi chủ thương hiệu, dẫn đến việc khả năng sáng tạo trong vận hành kinh doanh bị hạn chế.

Trên đây là tổng hợp thông tin về bốn mô hình nhượng quyền thương hiệu mà TOPCEO đã phân tích chi tiết. Chúng tôi hi vọng rằng kiến thức này sẽ hỗ trợ các bạn trong quá trình khám phá về mô hình nhượng quyền thương hiệu và có thể áp dụng vào hoạt động kinh doanh của mình. Hãy liên tục theo dõi TOPCEO để cập nhật những thông tin mới nhất.