Cuộc Cách Mạng Nền Tảng: Sức Mạnh Của Kết Nối

Mô hình nền tảng

Thế giới hiện nay vô cùng kỳ lạ. Chúng ta bước chân vào xe của người xa lạ, ở trong căn phòng của người chưa quen, gọi người không quen đến nhà để làm việc vệ sinh, học những kiến thức từ những giảng dạy của những người không quen, và thậm chí cả hẹn hò với những người chưa từng gặp mặt. Chúng ta đã trao cho những người chưa từng biết đến những tài sản quý báu, cũng như những trải nghiệm riêng tư nhất của chúng ta. Tất cả những gì chúng ta nhận lại từ những người xa lạ này là sự quyết định của những thuật toán máy tính.

Mặc dù có vẻ kỳ quặc, nhưng đó chính là hiện thực mà chúng ta đang đối mặt khi sử dụng các ứng dụng quen thuộc như Uber, Grab, Airbnb, Tinder, Udemy… Các nền tảng như thế này đã kết nối hàng trăm triệu cá nhân, tổ chức và nguồn lực, cho phép họ tương tác và chia sẻ giá trị trên cùng một môi trường công nghệ.

Trước khi mô hình nền tảng trở nên phổ biến, hầu hết doanh nghiệp hoạt động theo mô hình “đường ống” – một chuỗi tuyến tính của giá trị. Doanh nghiệp sản xuất sản phẩm hoặc dịch vụ, sau đó quảng cáo và bán cho người tiêu dùng.

Sự phát triển của công nghệ số và mạng Internet of Things đã thúc đẩy tính kết nối trong mô hình nền tảng và tạo ra sự trao đổi giá trị hai chiều giữa người sản xuất và người tiêu dùng. Trong thế giới của nền tảng, Internet không chỉ là một phương tiện phân phối một chiều, mà nó còn là một phần của sản phẩm hoặc dịch vụ, tạo nên cơ sở hạ tầng cho sự trao đổi giá trị hai chiều.

Khi nói đến khái niệm nền tảng, chúng ta thường nghĩ ngay đến các mô hình chia sẻ kết nối giữa nhà cung cấp và người tiêu dùng như Airbnb hoặc Uber. Tuy nhiên, thực tế là khái niệm này đã được áp dụng ở hầu hết mọi lĩnh vực hàng ngày của chúng ta. Wikipedia, Apple, Google, Amazon, YouTube, Nike, Disney, The New York Times… chỉ là một số ít trong hàng ngàn doanh nghiệp tham gia vào Cuộc cách mạng Nền tảng.

Thực tế, gần như bất kỳ ngành nghề nào sử dụng tài nguyên thông tin cũng có thể tham gia vào cuộc chạy đua của nền tảng. Điều này không chỉ áp dụng cho các ngành có “sản phẩm” là thông tin (như giáo dục hoặc truyền thông), mà còn bao gồm cả những doanh nghiệp có khả năng tạo ra giá trị từ dữ liệu về nhu cầu của khách hàng, cung-cầu hoặc xu hướng thị trường… Điều này áp dụng cho gần như tất cả, bao gồm cả doanh nghiệp của bạn.

Sức mạnh của sự kết nối

Trong khoảng thời gian gần đây, sự thăng hoa mạnh mẽ của mô hình nền tảng đã khẳng định tính ưu việt của nó so với mô hình đường ống truyền thống. Để hiểu rõ hơn, nếu ta so sánh mô hình đường ống như việc trồng cây trong một chậu có nhiều hạn chế (như lượng đất, nước, sự phong phú của vi khuẩn…), thì mô hình nền tảng hiện tại có thể được tưởng tượng như một hệ sinh thái màu mỡ, nuôi dưỡng mọi thành viên tham gia.

Một yếu tố quan trọng của mô hình này là khả năng tận dụng lợi ích kinh tế theo quy mô. Ví dụ, trong quá khứ, khi chuỗi khách sạn muốn mở rộng, họ phải đầu tư thêm vào bất động sản và nhân viên phục vụ. Ngược lại, Airbnb, trong lĩnh vực tương tự, chỉ cần một khoản đầu tư nhỏ, thậm chí nếu số lượng phòng tăng lên gấp đôi cũng không tốn nhiều.

Với mô hình kinh doanh nền tảng, các nguồn cung giá trị có thể không ngừng mở rộ. Tương tự như lượng ứng dụng không giới hạn cho điện thoại của bạn, hoặc cách thông tin và dữ liệu từ bạn đang trở thành nguồn cung cho các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Twitter, Youtube… Các hạn chế về nguồn lực nội bộ hầu như không tồn tại. Các nguồn cung giá trị cho doanh nghiệp có thể đến từ bất kỳ nguồn nào.

Mô hình nền tảng càng có nhiều bên tham gia, và nếu được hướng dẫn một cách hiệu quả, nó càng tạo ra nhiều giá trị hơn. Ví dụ, càng nhiều nhà hàng tham gia Now.vn làm đối tác, càng nhiều khách hàng đặt món qua ứng dụng, thì càng có nhiều nhà hàng khác quyết định tham gia. Vòng lặp này, nếu được quản lý tốt, sẽ mở rộ hơn theo thời gian, tạo ra sự gia tăng không ngừng cho toàn bộ hệ thống kinh doanh.

Hiệu ứng mạng lưới là một yếu tố quan trọng của các doanh nghiệp hoạt động dưới mô hình nền tảng, tuy nhiên, đồng thời cũng là mối lo ngại của các doanh nghiệp truyền thống.

Các đơn vị kinh doanh nền tảng không chỉ tham gia vào thị trường như những đối thủ cạnh tranh mạnh mẽ, mà còn đang thay đổi cách thức kinh doanh trong mọi ngành. Chúng ta đã thấy rõ cách những công ty taxi truyền thống đang phải đối mặt với áp lực từ sự lan truyền của Uber và Grab. Nokia và Blackberry đã mất đến 90% giá trị thị trường của họ trong vòng chưa đầy một thập kỷ do sự thống trị của các ứng dụng nền tảng của Apple và Google. Amazon đã hoàn toàn thay đổi cách kinh doanh bán lẻ bằng việc trở thành nền tảng thương mại điện tử lớn nhất trên thế giới.

Tuy vậy, liệu tất cả những điều này có đồng nghĩa với việc các doanh nghiệp truyền thống sẽ phải đối mặt với sự sụp đổ trước áp lực từ các thế lực nền tảng, và mọi ngành sẽ phải thích nghi để phù hợp với xu hướng mới này?

Xu hướng nền tảng và thách thức bước ngoặt

Tính “mở” của mô hình nền tảng thể hiện sự sẵn có cho bất kỳ ai tham gia và hưởng lợi từ nó, trong đó bao gồm cả các doanh nghiệp truyền thống.

Một lợi thế của các doanh nghiệp truyền thống chính là khả năng sẵn có của đơn vị sản xuất và tiêu dùng giá trị (khách hàng). Nếu có khả năng kết nối hai nguồn lực này, các doanh nghiệp truyền thống có thể tận dụng hiệu ứng mạng lưới của mô hình nền tảng để thúc đẩy tăng trưởng.

Một ví dụ điển hình về việc “nền tảng hóa” của các doanh nghiệp truyền thống là Nike. Dẫn đầu từ việc bán dụng cụ và phụ kiện thể thao, Nike đã tỏ ra thông minh khi tận dụng hệ sinh thái khách hàng đông đảo đã có từ trước.

Vào tháng 1 năm 2012, Nike ra mắt thiết bị đeo đo lường hoạt động thể lực mang tên FuelBand. Không chỉ là việc mở rộ thêm lĩnh vực kinh doanh, sản phẩm này còn tạo ra trải nghiệm cá nhân hóa cho người dùng và giúp họ kết nối qua thiết bị.

Nếu doanh nghiệp bạn muốn tham gia vào xu hướng nền tảng, hãy xem xét kỹ mô hình kinh doanh của bạn. Điều này bao gồm việc đánh giá lại các khoản chi cho các quy trình như tiếp thị, bán hàng, giao sản phẩm và dịch vụ khách hàng. Hãy tưởng tượng làm thế nào bạn có thể giảm bớt chi phí bằng cách tận dụng nguồn lực của nền tảng. Bạn đang tương tác với các cá nhân hoặc tổ chức nào? Làm thế nào bạn có thể kết nối họ và tạo ra giá trị mới?

Cụ thể, có một số câu hỏi giúp bạn hình dung cách nền tảng hóa doanh nghiệp:

• Những quy trình nội bộ nào có thể được giao cho đối tác bên ngoài?
• Làm thế nào chúng ta có thể giúp đối tác bên ngoài cung cấp dịch vụ tốt hơn và tạo ra giá trị mới cho khách hàng hiện tại?
• Liệu có thể kết nối với đối thủ hiện tại để tạo ra sản phẩm dịch vụ mới?
• Sản phẩm dịch vụ của chúng ta có thể mở rộng giá trị bằng cách kết nối các cá nhân, giá trị và công cụ điều hướng khác?

Cuối cùng, việc khai thác sức mạnh của mô hình nền tảng không chỉ xoay quanh công nghệ – đó là về việc khai thác sức mạnh của kết nối. Những người tiên phong muốn tận dụng sức mạnh này cần nhìn vào tiềm năng kết nối và tận dụng nguồn lực sẵn có một cách hiệu quả. Bằng cách vượt qua những rào cản này, họ sẽ thật sự tham gia vào dòng chảy của tương lai.

Trong bối cảnh xu hướng nền tảng và sức mạnh kết nối không thể phủ nhận của chúng, các nhà lãnh đạo ngày nay không thể không xem xét yếu tố nền tảng khi quyết định triển khai công nghệ trong doanh nghiệp.